Psychoterapia

Podstawowym zadaniem każdego psychoterapeuty, niezależnie od szkoły, którą reprezentuje jest pomoc w określeniu przyczyn problemów, z którymi zmaga się osoba poszukująca pomocy oraz ? jeśli to jest wskazane lub konieczne ? znalezienia odpowiedniego rodzaju pomocy. W ramach wstępnych konsultacji diagnostycznych, zazwyczaj są to trzy spotkania, psychoterapeuta wraz z pacjentem podejmują próbę określenia problemów odpowiedzialnych za jego złe samopoczucie. Konsultacje pomagają wykonać wstępną pracę nad zrozumieniem sposobu myślenia i odczuwania pacjenta oraz umożliwiają osobie poszukującej pomocy zaznajomienie się z charakterem pracy terapeutycznej. Celem wstępnych konsultacji jest znalezienie terapii dostosowanej do możliwości finansowych, czasowych i psychologicznych pacjenta.

Psychoterapia psychoanalityczna

Nasz umysł to nie są szczelnie izolowane kable elektryczne, to raczej labirynt przenikających się wzajemnie połączeń, które psychoterapia psychoanalityczna pomaga odkryć i zrozumieć. Kiedy lęki z dzieciństwa zaczynają aktualizować się w dorosłym życiu, przeszłość zaczyna mieszać się z teraźniejszością, stare błędy powtarzają się wciąż od nowa, a poczucie wyobcowania i niezrozumienia nasila się, można wówczas odnieść wrażenie, że jest się uwięzionym w błędnym kole bez możliwości wyjścia. W ten sposób powstają objawy, ponieważ to, co nieświadome i nieznane jest źródłem bólu i cierpienia. Kiedy obraz świata i siebie powstaje we wczesnej relacji ze znaczącą emocjonalnie osobą i jeśli staje się źródłem zaburzeń psychicznych, wówczas psychoterapia psychoanalityczna jest najlepszą metodą leczenia. Wszelkie objawy chorobowa w świecie psychicznym tracą swoją moc, kiedy to, co nieświadome zostaje zrozumiane i nazwane. Odzyskanie kontroli i panowania nad swoim życiem staje się wtedy możliwe.

Psychoterapia psychoanalityczna jest metodą badania umysłu polegającą na poznawaniu własnego funkcjonowania psychicznego. Psychoterapeuta razem z pacjentem badają subiektywne postawy, fantazje, uczucia, myśli i przekonania. Niektóre z tych obszarów, niezależnie czy je sobie uświadamiamy czy nie, działają w naszym życiu. Jeżeli jesteśmy świadomi tego, dlaczego działamy tak a nie inaczej, wtedy mamy szansę, żeby coś zmienić. W innym wypadku jesteśmy skazani na bezrefleksyjne powtarzanie tego samego schematu i życie w niezmienialnym świecie. Proces uświadamiania sobie czy rozpoznawania emocji i własnych stanów psychicznych nazywamy mentalizacją albo inaczej funkcją refleksyjną. Psychoterapia psychoanalityczna rozwija tę funkcję, dzięki czemu sprzyja zmianie nawykowych schematów. Jest to głęboka emocjonalnie wymiana pomiędzy pacjentem i terapeutą, która jest formą terapii długoterminowej. W trakcie tej wymiany szczegółowo analizowana jest dynamika interakcji świadomych i nieświadomych pomiędzy pacjentem i terapeutą. Dlatego kluczową kwestią w tym procesie jest stała superwizja, która pokazuje terapeucie inny punkt widzenia. Terapeuta interpretuje przeżycia pacjenta, pacjent przyjmuje te interpretacje i przeżywa jako pomocne oraz dające ulgę lub zaprzecza i nie uznaje ich za prawdziwe. Celem tej pracy dla pacjenta jest zwiększenie się dostępności do bardziej twórczych sposobów wykorzystywania swojego umysłu i zwiększenie poczucia osobistej wolności. Psychoterapia psychoanalityczna jest matką wszystkich innych psychoterapii i jednocześnie najstarszym sposobem myślenia w tym obszarze. Wszystkie inne psychoterapie rodziły się później i nawet jeżeli powstawały w opozycji do niej, to integrowały jej centralne elementy i założenia. Ojcem psychoanalizy jest Zygmund Freud, współczesna psychoanaliza dzieli się na psychoanalizę francuską i brytjską, wśród której można wyróżnić trzy główne sposoby myślenia: „kleinistów” – od Melanie Klein, „winnicotystów” – od Donalda Winnicotta i „independent” – analityków niezależnych. Jest to długoterminowa metoda pracy.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna

Psychoterapia poznawczo-behawioralna wywodzi się z podejścia beha­wio­ralnego. Podstawą rozwoju terapii behawioralnej były osiągnięcia psychologii eksperymentalnej, zajmującej się badaniem procesów uczenia się, zwłaszcza zasad warunkowania. Podejście to kon­cen­truje się na zachowaniach jednostki ujmowanych w kategoriach bodziec ? reakcja. Główną ideą tego podejścia jest przekonanie, że różnego typu zaburzenia w zacho­waniu są w zasadzie reakcjami wyuczonymi. Ten nurt w terapii opiera się na technikach treningowych, takich jak np. trening relaksacji, wykorzystywany w systematycznej desensytyzacji (odwrażliwianiu), czy trening asertywności. Terapia poznawczo-behawioralna jest nastawiona na rozwiązywanie bieżących, konkretnych trudności i problemów, a zatem skoncentrowana tu i teraz, (co nie znaczy, ze nie sięga się czasem do przeszłości ), krótkoterminowa ? obejmuje od kilku do dwudziestukilku sesji , na ogół jeden raz w tygodniu, (zdarzają się terapie dłużej trwające, jeżeli dotyczą problemów bardzo złożonych i utrwalonych). Bazą teoretyczną podejścia poznawczo-behawioralnego jest poznawczy model powstawania zaburzeń psychicznych oraz behawioryzm. Zakłada on, że człowiek aktywnie konstruuje własną rzeczywistość, nadając znaczenie bodźcom napływającym z otoczenia. Proces nadawania znaczeń odbywa się w sposób automatyczny, poprzez  selekcję, wzmacnianie lub osłabianie napływających informacji. Powiązanie miedzy myślami, emocjami i zachowaniami wykorzystuje się w terapii na wiele sposobów ? miedzy innymi poprzez szczegółową  analizę sytuacji trudnych, kiedy terapeuta razem z klientem próbuje odkryć  myśli automatyczne, które poprzedziły wystąpienie silnej reakcji emocjonalnej. Te myśli to właśnie powstający na ogół szybko i mimowolnie komentarz do dziejących się wydarzeń. Ujawnienie i nazwanie tego komentarza pozwala na identyfikację możliwych zniekształceń, a także jego korektę. Celem tej terapii jest oduczyć pacjenta nie konstruktywnych zachowań. Aby tego dokonać terapeuta pracuje nad zmiana przekonań pacjenta, który w podejściu poznawczo-behawioralnym nazywany jest klientem. Główni przedstawiciele tego kierunku to: J.Wolpe, A.Ellis, A. Beck, D. Meichenbaum, D.M. Clark.

 

Analiza transakcyjna (AT)

Stworzona przez Erica Berne’a psychologiczna koncepcja stosunków międzyludzkich, opierająca się na idei wyodrębnienia w Ja trzech współistniejących schematów zachowania i odczuwania przybierających formę: Ja-Dorosły, Ja-Dziecko, Ja-Rodzic. Analiza transakcyjna obejmuje cztery poziomy analizy:1. analizę strukturalną ? osobowości, 2. analizę transakcyjną ? działań i komunikatów werbalnych między ludźmi, 3. analizę gier ? ukrytych transakcji zakończonych korzyścią psychiczną, 4. analizę skryptu ? specyficznych tematów realizowanych w życiu. Skrypt to najszersze pojęcie AT, dotyczy ogólnego planu życiowego. Powstaje w stanie Ja-Dziecko i jest rozwijany w transakcji między rodzicami a dzieckiem. Gry stosowane najczęściej są częścią skryptu. Według Berne?a podstawowym celem analizy transakcyjnej jest analiza skryptu, ponieważ skrypt decyduje o losie i tożsamości danej osoby. Analizując skrypt życiowy bierze się pod uwagę:

• surowe polecenia,
• kontra-surowe polecenia,
• program życia,
• postawy życiowe,
• strukturę osobowości,
• analizę gier.

Gra psychologiczna to powtarzający się zbiór transakcji pozornie racjonalnych, zawierających ukrytą motywację i przewidywalną korzyść, stanowiącą zakończenie gry i jej cel rzeczywisty. Celem prowadzenia gier jest przeżycie emocji (najczęściej negatywnych) wywodzących się ze skryptu. Kolejnym celem osiąganym w wyniku prowadzenia gier jest utrwalanie (potwierdzanie) skryptu życiowego, ?znów to się przytrafiło ? tak już mam, zawsze tak jest?. Celem terapii prowadzonej w oparciu o AT jest pomoc w wyjściu z gry oraz zainicjowanie intymnych, autentycznych relacji międzyludzkich między pacjentem a jego bliskimi.